İçerikte Neler Var?
Müşteki Nedir? Müşteki Sanık Ne Demek? 2024
Kişiler bazı durumlarda suçun hem mağduru hem de faili olabilir. Bu durumda müşteki/katılan sanık kavramı ortaya çıkar. Müşteki, suçtan zarar gören veya suçun mağduru olan kişi olup davaya katılması halinde “katılan” sıfatına haiz olur. Sanık ise kovuşturma evresinde bir suç isnadı ile yargılanan kişidir. Bu kapsamda müştekinin ve müşteki sanığın haklarının en etkin şekilde kullanılabilmesi, savunulabilmesi ve hak kaybına uğranmaması adına hukuki süreçlerin avukat desteği ile birlikte yürütülmesi önem arz etmektedir.
Müşteki Ne Demek?
Müşteki, ceza yargılaması esnasında suçtan zarar gören bir diğer ifadeyle suçta mağdur olup yetkili makamlara başvuran kişiyi ifade eder. Ancak her zaman müşteki aynı zamanda mağdur olmak zorunda değildir. Müşteki kelimesi şikayetçi anlamında da kullanılır. Cumhuriyet Savcılığına ya da ilgili kuruma başvurarak şikayet hakkını kullanan kişiye müşteki denir. Her suçun takibi şikayete bağlı değildir. Takibi şikayete bağlı suçlarda müştekinin şikayet hakkı suçun ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 6 aylık zaman içinde dolar. Başka bir deyişle zamanaşımına uğrar. Müşteki, takibi şikayete bağlı suçlarda bu süre içerisinde şikayet hakkını kullanmalıdır. Müşteki gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir.
Şikayet hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Bu sebeple mirasçılar şikayet hakkını kullanamazlar. Ancak kişi hayattayken şikayet hakkını kullanmış ve kovuşturma aşamasına geçildiyse davaya katılan olarak müdahil olabilir.
Katılan Ne Demek?
Ceza davasında katılan kimdir, katılan nedir, katılan ne demek soruları sıklıkla sorulan soruların başında gelmektedir. Müşteki, ceza yargılamasında dava katılmak istediğini mahkemeye bildirirse, yani ceza davasına müdahil olursa artık katılan sıfatını alır. Katılan, ceza davasına katılma iradesi gösteren şikayetçiye (müşteki) denir.
Müşteki Ceza Alır Mı?
Müştekiler, şüpheliler tarafından Kendisine yönelik Türk Ceza Kanunu tarafından açıkça suç olarak tanımlanmış fiiller yöneltilmiş kişiler veya suçtan zarar gören kişilerdir. Bu nedenle müştekilerin hukuken ceza almaları mümkün değildir.
Müşteki Şikayet Süresi Ne Kadardır?
Müştekinin şikayet süresi, suçun şikayete tabi olup olmadığına göre değişmektedir. Suçun şikayete tabi olması halinde şikayet süresi failin ya da fiilin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır. Şikayete tabi olmayan yani re’sen soruşturulan suçlarda ise böyle bir süre söz konusu değildir. Suçun işlendiğini öğrenen Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından kendiliğinden soruşturma başlatılır.
Müşteki/Katılan Sanık Ne Demek?
Ceza davalarında müşteki sanık kimdir sorusu sıklıkla sorular sorulardandır. Müşteki sanık, kişinin suçun hem mağduru hem de faili olması durumunda ortaya çıkan bir kavramdır. Bazı durumlarda, sanık sıfatıyla, şikayetçi, müdahil sıfatları birleşebilmektedir. Savcılıkça yürütülen soruşturmada kendisine suç isnat edilen kişi aynı zamanda şikayetçi ise bu kişi yargılama aşamasında “müşteki şüpheli” olarak isimlendirilir. İşte bu kişi yani kendisine suç isnat edilen kişi, mahkemeye yargılama aşamasında dahil olmadığı taktirde “müşteki sanık” olarak adlandırılır. Aynı olaya ilişkin olarak suçun hem şüphelisi veya sanığı hem de mağduru olan kişi, şikayetçi olmazsa soruşturma aşamasında “mağdur şüpheli”, yargılama aşamasında (kovuşturma) ise “mağdur sanık” sıfatını alacaktır.
Müşteki sanık, kovuşturma aşamasında kullanılan hukuki bir sıfattır. Bir kimsenin hem bir suça maruz kalmış olması hem de bir suç isnadı altında olması halinde kullanılır. Yani bir kimse, hem suç teşkil eden bir eylemle karşılaşmış hem de suç işlediğine dair isnat altındadır. Her iki suçun aynı suç olması gerekmemektedir. Yine aynı eylemden kaynaklanması zorunlu değildir. Soruşturma aşamasında, bu kişiye “müşteki şüpheli” denilmektedir. Müşteki şüpheli, iddianamenin kabulü ile yani kovuşturma aşamasının başlaması ile “müşteki sanık” konumuna gelecektir.
Müşteki Sanık Duruşmaya Gelmezse Ne Olur?
CMK m. 193/1’e göre; “Kanunun ayrık tuttuğu hâller saklı kalmak üzere, hazır bulunmayan sanık hakkında duruşma yapılmaz. Gelmemesinin geçerli nedeni olmayan sanığın zorla getirilmesine karar verilir.”
Sanıkların duruşmaya katılması, müşteki veya mağdurdan farklı olarak zorunludur. Sanık yerine müdafi de duruşmada hazır bulunabilir. Ancak kovuşturmanın bazı aşamalarında sanığın bizzat duruşmaya katılması gerekir. Tutuksuz yargılanan sanık hakkında, duruşmaya gelmemesinin geçerli bir nedeni yoksa zorla getirme kararı da verilebilir. Müşteki sanık, aynı zamanda sanık sıfatıyla yargılandığından, sanıklar için düzenlenen hükümlere tabidir.
Müştekinin Şikayetini Geri Alması Nedir?
Mahkeme kararı kesinleşene kadar, kişinin önceden yaptığı şikayetten vazgeçmesi mümkündür. Ancak şikayetten vazgeçme, yalnızca bir defa kullanılabilen bir haktır. Bir kere şikayetten vazgeçildiğinde, aynı fiilden dolayı tekrar şikayetçi olmak mümkün değildir. Yani şikayetten vazgeçmeden vazgeçme olmaz.
Şikayetin dava şartı olduğu suçlarda şikayetin geri çekilmesinin yargılamayı durduracağını, dava açıldıysa düşecektir. Ancak eğer sanık, şikayetten vazgeçmeyi kabul etmediğini ifade ederse, yargılama devam edecektir. Kişinin üzerinde şüphe kalmamasını, bir diğer deyişle aklanmayı isteme hakkı bulunmaktadır. Bu nedenle şikayetten vazgeçme, ancak vazgeçmeyi kabul eden sanık yönünden sonuç doğurur.
Müşteki Duruşmaya Katılmak Zorunda Mıdır?
Müşteki kendisini bir avukatla temsil ettiriyorsa, basit yargılamanın uygulandığı hallerde duruşmalara bizzat katılmasına gerek olmayabilir. Ancak mesele, mahkemenin takdirine bağlıdır. Müştekinin beyanının alınması gerekliyse, mahkeme müştekinin duruşmaya gelmesini zorunlu tutabilir. Çağırıldığı halde gelmeyen müşteki hakkında zorla getirme kararı alınabilir. Bu sebeple, müşteki sıfatıyla takip edilen bir davada, tebligatların dikkatle takip edilmesi hak kaybı olmaması için oldukça önemlidir.
Müştekinin Hakları Nelerdir?
Müştekinin hakları, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiştir. Her somut olayda müştekinin talepleri de olayın neticelendirilmesi ve maddi gerçekliğin ortaya çıkması için önem arz etmektedir.
Mağdur ile Şikayetçinin Hakları Nedir?
Madde 234 – (1) Mağdur ile şikayetçinin hakları şunlardır:
- a) Soruşturma evresinde;
- Delillerin toplanmasını isteme,
- Soruşturmanın gizlilik ve amacını bozmamak koşuluyla Cumhuriyet savcısından belge örneği isteme,
- Vekili bulunmaması halinde, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı veya ısrarlı takip suçları ile kadına karşı işlenen kasten yaralama, işkence veya eziyet suçlarında ve alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda, baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteme,
- 153 üncü maddeye uygun olmak koşuluyla vekili aracılığı ile soruşturma belgelerini ve elkonulan ve muhafazaya alınan eşyayı inceletme,
- Cumhuriyet savcısının, kovuşturmaya yer olmadığı yönündeki kararına kanunda yazılı usule göre itiraz hakkını kullanma.
- b) Kovuşturma evresinde;
- Duruşmadan haberdar edilme,
- Kamu davasına katılma,
- Tutanak ve belgelerden örnek isteme,
- Tanıkların davetini isteme,
- Vekili bulunmaması halinde, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı veya ısrarlı takip suçları ile kadına karşı işlenen kasten yaralama, işkence veya eziyet suçlarında ve alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda, baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteme,
- Davaya katılmış olma koşuluyla davayı sonuçlandıran kararlara karşı kanun yollarına başvurma.
(2) Mağdur, onsekiz yaşını doldurmamış, sağır veya dilsiz ya da meramını ifade edemeyecek derecede malûl olur ve bir vekili de bulunmazsa, istemi aranmaksızın bir vekil görevlendirilir.
(3) Bu haklar, suçun mağdurları ile şikayetçiye anlatılıp açıklanır ve bu husus tutanağa yazılır.
(4) Soruşturma veya kovuşturma evresinde, dava nakli veya adli tıp işlemleri nedeniyle yerleşim yeri dışında bir yere gitme zorunluluğu doğması hâlinde mağdurun yapmış olduğu konaklama, iaşe ve ulaşım giderleri, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.
Müştekiye Tebligat Yapılır Mı?
Müştekiye savcılık veya mahkeme tarafından tebligat gönderilmekte olup; bu tebligat müştekinin daha önce bildirmiş olduğu adresine yapılmaktadır.Müşteki, sözlü veya yazılı şikayetinde ev adresini bildirmiş ise tebligatlar müştekinin ev adresine gönderilmektedir. Müşteki, kendisine gönderilen tebligatlar sayesinde yapmış olduğu şikayetin neticesi hakkında bilgi sahibi olur. Eğer savcılık tarafından müştekiye Kovuşturmaya Yer Olmadığın Dair Karar gönderilirse müşteki taraf bu karara karşı yasal süresi içerisinde itiraz etme hakkına sahiptir. Müştekinin şikayeti sonrasında sanık aleyhine kamu davası açılır ise müşteki tarafa ilgili mahkemeden iddianame, duruşma gününü ve saatini bildirir tebligat gönderilir.
Müşteki Vekili Kimdir?
Müşteki, soruşturma veya kovuşturma aşamasında kendisinin bir vekil ile temsil edilmesini ve vekili tarafından davanın takip edilmesini isteyebilir.
Bu bakımdan müşteki vekili, suçtan zarar gören veya suçun mağduru olan kişinin avukatıdır.
Bu hukuki süreçlerin, hukuki bilgi ve tecrübesi bulunan alanında uzman avukatlar tarafından takip edilmesi büyük önem arz etmektedir.
Müşteki Yargı Çevresi Dışındaysa Duruşmaya Nasıl Katılır?
Mahkemenin bulunduğu il dışında başka şehirlerde bulunan müştekinin yargılamayı yapan mahkemede hazır edilmesi zorunluluğunun bulunması sebebiyle müştekinin bulunduğu şehirlerde beyanlarının alınabilmesi için SEGBİS (ses ve görüntü bilişim sistemi) kurulmuştur. Bu sistem sayesinde müştekiler bulundukları şehirlerde SEGBİS sisteminin bulunduğu mahkemelerde duruşma salonunda telekonferans yoluyla anlık ve doğrudan mahkemeyle iletişim kurarak savunmada ve beyanda bulunabilir. Bu sistem sayesinde yargılama maliyetinin azaltılması hedeflenmiştir. Yargılamanın yapıldığı asıl mahkeme, müştekinin adresinin bulunduğu en yakın ceza mahkemesine talimat yazarak müştekinin belirtilen saatte ve tarihte talimat mahkemesindeki duruşmada hazır edilmesini sağlar.
Daha fazla makale için tıklayınız.
