Sanığın Yokluğunda Duruşma nedir ? CMK Madde 195

Sanığın Yokluğunda Duruşma Nedir ? CMK Madde 195

Kovuşturma safhasında aslolan sanığın duruşmada hazır bulunması, “yüzyüzelik” ve “doğrudan doğruyalık” ilkelerinin uygulanmasıdır. Savunmanın esas olması nedeniyle, kişi hürriyeti ve güvenliğinin tedbiren veya cezaen kısıtlanması kararları, bireyin yokluğunda verilemez.Savunma esastır, itham sisteminde suçlanan, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı kısıtlanma riski ile karşı karşıya bulunan bireyin savunmasının alınması sonrasında karar verilmesi gerekir.

Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Yükümlülüğü Nedir?

Sanığın duruşmada hazır bulunması, kendisi açısından esas itibariyle bir hak ise de ceza muhakemesi sistemimizde, muhakemenin amaçları ve mahiyeti nazara alındığında, aynı zamanda bir yükümlülük olarak da karşımıza çıkmaktadır.

Sanığın Yokluğunda Hüküm Verilebilir Mi?

Kovuşturma safhasında aslolan sanığın duruşmada hazır bulunması, “yüzyüzelik” ve “doğrudan doğruyalık” ilkelerinin uygulanmasıdır. Savunmanın esas olması nedeniyle, kişi hürriyeti ve güvenliğinin tedbiren veya cezaen kısıtlanması kararları, bireyin yokluğunda verilemez.

Ceza Davasında Sanık Mahkemeye Gelmezse Ne Olur?

Ceza davalarında taraflara duruşma gününü bildirir tebligat gönderilir. Tarafların hiçbir mazeret bildirmeksizin duruşmaya katılmadığı durumlarda, mahkeme tarafından bir sonraki celseye getirilmek üzere zorla getirme kararı verilmesi ile sanık hakkında “yakalama kararı” çıkartılır.

Sorgu Yapılmadan Karar Verilir Mi?

Kural toplanan delillere göre sanık hakkında mahkumiyet dışında bir karar verilmesi gerektiği kanısına varılması halinde sanığın sorgusu yapılmamış olsa da yargılamanın sanığın yokluğunda bitirilebilmesine imkan vermektedir.

İlk Mahkemede Karar Verilir Mi?

Duruşmaya ya da mahkemeye gidilmemesi halinde bazı yaptırımlar ortaya çıkabilir. Gidilmeyen duruşma ilk duruşma ise, mahkeme sanık veya şikayetçi/müşteki hakkında ikinci duruşmaya zorla getirilme kararı verecektir. İlk iki duruşmaya da katılmama halinde, sanık hakkında yakalama kararı çıkartılır.

Mahkemede/Duruşmada Hakim Karşısında Nasıl Konuşulur?

Öncelikle tarafa mahkemede/duruşmada hakim karşısında ifade vereceği için korkmamalı ve panik yapmamalıdır. Hakim tarafından kendisine sorulan sorular iyi bir şekilde anlaşıldıktan sonra açık ve net cevaplar verilmelidir. Kişi bilmediği konuda “bilmiyorum” demeli, ucu açık bir şekilde cevap da vermemelidir.

Sanık İfadesini Değiştirebilir Mi?

Sanık, emniyet veya jandarma karakolunda soruşturma aşamasında verdiği ifadesini değiştirebilir. Önceki ifadesindeki yanlışlıkları düzeltebilir veya eksiklikleri tamamlayabilir.Mahkeme soruşturma ve kovuşturma beyanları arasında çelişki olması halinde çelişkiyi giderir.

Aynı zamanda kişinin avukatı olmadan alınan ifade hakim veya mahkeme huzurunda doğrulanmadıkça hükme esas alınmayacaktır. İfadenin avukat bulundurulmaksızın alınması halinde, ifadede söylenen hususlar sanık tarafından mahkeme karşısında doğrulamadığı sürece hükme esas alınmayacaktır.

Cezaevine Giren Kişinin İlk Mahkemesi Ne zaman Olur?

Herhangi bir sebeple duruşmanın bu süre içerisinde yapılmaması halinde, yine mahkemesi tarafından bir aylık süre içerisinde, sanığın tutukluluk hali değerlendirilir. Tutuklunun ilk duruşması ne zaman olur sorusuna, kural olarak soruşturma aşamasında tutuklunun duruşması/gözden geçirmesi 1 ay içerisinde yapılır.

Sanık Suçsuz Olduğunu İspatlamak Zorunda Mıdır?

Şüpheli veya sanığın ispat külfeti bulunmamaktadır; bir kimsenin suçlu olduğunu ispat devletin yükümlülüğüdür. Hiç kimse kendi suçsuzluğunu kanıtlamak zorunda değildir; buna karşılık, herkesin kendi suçsuzluğunu kanıtlamak için çaba gösterme, muhakeme işlemi yapmak ve ispat faaliyetinde bulunmak hak ve olanağı vardır.Lekelenmeme ve masumiyet karinesi uyarınca sanık suçluluğu ispat etmek zorunda olmayıp mahkeme ve savcılık sanığın suçluluğunu ispat etmek zorundadır.

Tanıklık Uyapta Görünür Mü?

UYAP ve e-Devlet gibi sistemler üzerinden vatandaşların hakkında açılmış dava olup olmadığı hakkında bilgi sahibi olmaları mümkündür. Ancak tanık oldukları dosyalar şahısların e devlet ve UYAP sistemlerinde görünmez.

Sanık Duruşmada Tanığa Soru Yöneltebilir Mi?

Sanık ve katılan da mahkeme başkanı veya hakim aracılığı ile soru yöneltebilir. Yöneltilen soruya itiraz edildiğinde sorunun yöneltilmesinin gerekip gerekmediğine mahkeme başkanı ya da hakim karar verir.

Duruşmada Delil Olmadan Ceza Verilir Mi?

Ceza muhakemesi sistemimizde delil serbestliği ilkesi benimsenmiştir. Hukuka uygun olmak kaydıyla her türlü delille ispat mümkündür. Bu husus 5271 sayılı CMK’nın 217. maddesinde “Yüklenen suç, hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş her türlü delille ispat edilebilir.” ifadesiyle açıkça belirtilmiştir.

Duruşmada İlk Söz Kime Verilir?

Duruşmada söz sırası, sırasıyla katılana veya vekiline, Cumhuriyet savcısına, sanığa ve avukatına veya kanuni temsilcisine verilir.

Duruşmada Son Söz Sanığa Verilmezse Ne Olur?

Ceza muhakemesinde sanığın en önemli haklarından biri de savunma hakkı olup hazır bulunduğu oturumda son söz sanığa verilmeden hüküm kurulması, savunma hakkının kısıtlanması sonucunu doğuracaktır.

CMK m.195 ve m.193 hükümleri uyarınca sanığın yargılamada hazır bulunması ve duruşmada mutlaka sanığın sorgusunun yapılması gerekir. Sanığın sorgusunun yapılması her şeyden önce, Anayasanın 36. maddesi ile güvence altına alınan savunma hakkının korunması için, hem gereklidir ve hem de zorunludur. Sanığın sorgusu yapılmış bile olsa, adil/dürüst yargılanma hakkı uyarınca mahkumiyet kararı sanığın yokluğunda verilemeyecektir.

Sanığın savunma hakkı onun mahkemede hazır bulunmasını ve dinlenilmesini de içerecek şekilde korunan bir haktır. Hukukumuzda, duruşmada hazır bulunması gerektiği halde sanığın gıyabında hüküm verilmesi, kesin hukuka aykırılık hali olarak kabul edilmekte ve temyizde mutlak bozma sebebi sayılmaktadır. “Hukuka kesin aykırılık halleri” başlıklı CMK m.289/1-h uyarınca; duruşmada sanığın savunmasının alınmasının, sorgusunun yapılmasının hukuka kesin aykırılık içermektedir ve duruşmada sanığın savunması alınmaksızın hüküm kurulması Kanuna aykırıdır.

Sanığın Sorgusu Yapılmadan Davanın Yokluğunda Bitirilebileceğini Öngören Kuralın İptali AYM

İtiraz Konusu Kural

İtiraz konusu kuralda, toplanan delillere göre mahkûmiyet dışında bir karar verilmesi kanısına varılması durumunda sanığın sorgusu yapılmadan davanın yokluğunda bitirilebileceği öngörülmektedir.

Başvuru Gerekçesi

Başvuru kararında özetle; itiraz konusu kural uyarınca sanığın sorgusu yapılmadan ceza verilmesine yer olmadığı, güvenlik tedbirine, davanın reddine ve düşmesine karar verilebileceği, ceza verilmesine yer olmadığına ve güvenlik tedbirine dair kararların fiilin ya da suçun işlendiğinin sabit olması hâlinde verilen kararlar olduğu gözetildiğinde sorgusu yapılmadan sanık hakkında anılan kararların verilmesi suretiyle yargılamanın sanığın yokluğunda bitirilmesinin adil yargılanma hakkı ve masumiyet karinesiyle bağdaşmadığı belirtilerek kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Ceza hukukunun toplumun kültürel, sosyal ve ekonomik hayatıyla yakından ilgili olması nedeniyle suç ve suçlulukla mücadele amacıyla ceza ve ceza muhakemesi alanında sistem tercihinde bulunulması devletin ceza siyaseti ile ilgilidir. İtiraz konusu kural toplanan delillere göre sanık hakkında mahkûmiyet dışında bir hüküm verileceği kanaatine varılması hâlinde sanığın sorgusu yapılmadan da davanın sanığın yokluğunda bitirilebileceğini öngörmekle davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılmasına yöneliktir. Belirli şartların gerçekleşmesi hâlinde sorgusu yapılmamış sanığın yokluğunda da davanın bitirilebilmesini hüküm altına alan kuralın ulaşılmak istenen amacın gerçekleştirilmesi bağlamında elverişli ve gerekli olmadığı söylenemez.

Kural toplanan delillere göre sanık hakkında mahkûmiyet dışında bir karar verilmesi gerektiği kanısına varılması hâlinde sanığın sorgusu yapılmamış olsa da yargılamanın sanığın yokluğunda bitirilebilmesine imkân vermektedir. Ceza yargılamasında mahkûmiyet dışındaki kararların nelerden ibaret olduğu Kanun’un 223. maddesinde belirtilmiştir. Kural, mahkûmiyet dışındaki kararlar yönünden bir ayrım yapmaksızın bu kararların tamamına ilişkin bir düzenleme içermektedir.

Mahkûmiyet dışındaki kararlar nazara alındığında hukuki nitelikleri gereği ceza verilmesine yer olmadığı ve/veya güvenlik tedbirlerine hükmedilmesi kararlarının üzerinde durulmalıdır. Söz konusu kararların verilebilmesi için atfedilen fiilin sanık tarafından icra edildiğinin sabit olması zorunludur. Başka bir ifadeyle iddianame ile isnat olunan fiilin sanık tarafından gerçekleştirildiğinin kovuşturma sırasında tespit edilmesi gerekir.

Sanığın isnat edilen fiili işlediğinin tespit edilmesi ise sanığın iddianameye konu haksızlığı gerçekleştirdiği, ancak Kanun’da sayılan sebeplerin varlığı nedeniyle cezalandırılmadığı anlamına gelir. Suçun işlendiğinin sabit görüldüğü ancak ceza verilmesine yer olmadığı kararlarına hükmedildiği durumlarda sanığın Anayasa’nın 38. maddesinde öngörülen masumiyeti ortadan kalkmaktadır. Güvenlik tedbirlerine hükmedildiğinde ise sanık -masumiyetinin ortadan kalkması dışında- ayrıca yaptırıma maruz kalmaktadır.

Sanığın isnat edilen fiili işlediğinin mahkemece tespit edilmesi ve sonucunda ceza verilmesine yer olmadığına ya da güvenlik tedbirine hükmedilmesi sanık hakkında 5271 sayılı Kanun’un 223. maddesinin (5) numaralı fıkrasında düzenlenen mahkûmiyet hükmü gibi bir sonuç doğurmasa da sanığın işlediği fiilden dolayı hukuki olarak sorumluluğu devam edebilmektedir. Dolayısıyla mahkeme tarafından sanığın eylemi veya suçu işlediğinin tespit edildiği hâllerde kurulan mahkûmiyet dışındaki hüküm nedeniyle sanık başka yönlerden dezavantajlı konuma düşebilmektedir.

Sanık hakkında böyle sonuçlar ihtiva edebilen mahkûmiyet dışındaki bu tür kararlar bakımından sanığın sorgusu yapılmaksızın davanın bitirilebilmesine imkân tanınması adil yargılanma hakkına orantısız, dolayısıyla ölçüsüz bir sınırlama getirmektedir.Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralın Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.

SEGBİS Nedir? Duruşmaya Başka Bir İlden Katılmak Mümkün Müdür?

Kovuşturma aşamasında duruşmada hazır bulunma hakkına sahip olan sanık, bazı istisnai veya zorunlu hallerde cezaevinden veya yargılamayı yapan mahkemeden uzakta bir yerden SEGBİS sistemi yoluyla duruşmaya bağlanarak görüntülü ve sesli dinlenebilir. SEGBİS sistemini düzenleyen 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 196. maddesinin 4. fıkrası şu şekildedir:

Hakim veya mahkemenin zorunlu gördüğü durumlarda, aynı anda görüntülü ve sesli iletişim tekniğinin kullanılması suretiyle yurt içinde bulunan sanığın sorgusu yapılabilir veya duruşmalara katılmasına karar verilebilir.

Daha fazla makale için tıklayınız.

İyi Hal İndirimi (Takdiri İndirim) Nedir? TCK 62

Suça Teşebbüs ve İştirak Nedir? TCK 35 ve 37. Madde