İddianamenin değerlendirilmesi sonrasında açılış, ceza yargılamasının başlangıcını simgeler. Bu hususta sizi aydınlatmak için Erzincan Avukat Haşim KARTAL tarafından hazırlanan yazı içeriği aşağıdadır.
İçerikte Neler Var?
İddianamenin Değerlendirilmesi Sonrası Açılış Nedir?
İddianamenin savcılık makamı tarafından mahkemeye sunulmasının ardından, davanın başlayacağı duruşmaya açılış duruşması yani tensip duruşması denir. Açılış duruşması davetiyeyle sanık,müşteki,tanık,mağdura haber verilir. Hukuki terimlerle ifade edecek olursak, bu aşama, davanın yol haritasıdır bu nedenle hangi delillerin toplanacağına ışık tutacaktır.
Mahkemenin iddianameyi kabul etmesi halinde kamu davası açılmış ve kovuşturma evresi başlamış olur. Ancak mahkeme, Cumhuriyet savcısının iddianamede sunduğu görüş ile bağlı değildir. Aşağıda iddianamenin iadesi sebepleri başlığı altında açıklanan sebeplerden birinin var olması halinde, örneğin suçun işlendiği yer, tarih, zaman gibi iddianamenin zorunlu unsurları eksikse, iddianame mahkeme tarafından savcılığa iade edilecektir.Ya da olay anlatımı ve hukuki nitelendirme eksikse iddianame iade edilebilir.
İddianamenin kabulü ile birlikte artık yargılanacak kişi şüpheli yerine sanık olarak anılmaktadır. Bu aşamada başlayacak olan yargılama sonucunda sanığın ceza alıp almayacağı konusu birçok etkene dayanmaktadır. Bu nedenle deliller ve sürecin sıkı takibi oldukça önemlidir.
İddianame Nedir?
Ceza Muhakemesi Kanunu‘na göre iddianame düzenleme konusunda tek yetkili makam Savcılıktır. Kamu davasını açma görevi, Cumhuriyet savcısı tarafından yerine getirilir. Savcılığın iddianame düzenlemesi ve düzenlenen iddianamenin mahkemeye sunulması ile ara muhakeme evresi başlar. Soruşturma evresi sonunda toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa; Cumhuriyet savcısı, bir iddianame düzenler. Yani bu evre kovuşturma aşamasında geçilmesidir.
Soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir. Buna takipsizlik kararı da denir.
Bazen ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir bu karar da bazı suçlar yönünden soruşturmanın dava açılmadan sonlandırılmasıdır.
Yeterli Şüphe Nedir?
Şüphe, ceza muhakemesinin ana yapı taşlarından biridir. Şüphe, bir olaya ve olayın sorumlusu olduğu düşünülen kişilere dair duyulan kuşku ve belirsizlik duygusudur. Masumiyet karinesi gereğince suçu ispat edilinceye kadar herkes suçsuzdur. Bu nedenle ceza yargılaması işlemlerinin sürdürülebilmesi için ceza hukuku felsefesinin kendi kendisiyle çatışmasını önleyen kavram, şüphedir. Şüphe kavramı sayesinde, henüz hüküm giymemiş olduğu için hukuken suçsuz olan bir kişinin şüpheli sıfatıyla aranmasına, yakalanmasına, gözaltına alınması, tutuklanmasına vb. hususlara karar verilebilmektedir.Yeterli şüphe iddianamenin düzenlenmesi için yeterlidir.
Kamu Davası Ne Demektir?
Cumhuriyet savcısı tarafından düzenlenen iddianamenin mahkeme tarafından kabulüyle başlayan kovuşturma evresi “kamu davası” olarak nitelendirilmektedir. Bu davalara “kamu davası” denilmesinin sebebi, bu tür ceza yargılamasına konu edilen davaların toplum düzenini ve kamu yararını ilgilendiren suçların cezalandırılması ve böylece toplumun genel düzeninin, kamu sağlığının, devletin güvenliğinin ve genel ahlakın korunmasının amaçlandırılmasından ileri gelmektedir.
İddianamenin Hazırlanması Süreci ve Süresi Nedir?
Soruşturma işlemlerinin sona ermesi ve nihayetinde iddianamenin hazırlanması için öngörülmüş olan yasal bir süre söz konusu değildir. Ancak kural olarak soruşturma sürecinin gizli, yazılı ve hızlı bir şekilde yürütülmesi esastır. Soruşturma sürecinin başlangıcından iddianamenin hazırlanmasına kadar geçecek olan sürede tarafların ifadeleri alınır, varsa soruşturma konusu olayın tanıklarının beyanları alınır, soruşturma işlemlerinin sağlanması için kolluk görevlendirilir, olayın gerçekleştiği konumda incelemelerde bulunulur, tüm bunlara ek olarak Cumhuriyet savcısının söz konusu işlemlerin yerine getirildiği tarihteki mevcut iş yükü de dikkate alınacak olursa, iddianamenin hazırlanması için aradan geçecek sürenin belirsizliği bir nebze olsun gözler önüne serilmektedir. Ancak tarafların ve avukatın da sürecin hızlanmasında katkısı oldukça fazladır.
İddianamenin Kabulü Kararı Nedir?
İddianamenin düzenlenip mahkemeye sunulması ile birlikte, mahkeme iddianame şeklen ve esasen incelenir ve iddianamenin iadesi sebeplerinden birinin bulunup bulunmadığı irdelenir. Mahkemece yapılan incelemede iddianamenin kanuna uygun olduğu anlaşılırsa iddianamenin kabulü kararı verilir. İddianamenin kabul kararı ile iddianamenin değerlendirilmesi sonrası açılış olarak da UYAP’a kaydı yapılan evre başlar. İddianamenin kabulü kararı ile kamu davası açılmış olur ve kovuşturma evresi başlar.
İddianamenin İadesi Nedir?
İddianamenin mahkemeye sunulmasından sonra mahkemece şeklen ve esasen bir inceleme yapılır. Bu inceleme sonucunda iddianamenin kanuna uygun olmadığı kanaatine varılması halinde iddianamenin iadesi kararı verilebilir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 174. maddesine göre; Mahkeme tarafından, iddianamenin ve soruşturma evrakının verildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde soruşturma evresine ilişkin bütün belgeler incelendikten sonra, eksik veya hatalı noktalar belirtilmek suretiyle; 170 inci maddeye aykırı olarak düzenlenen, suçun sübûtuna etki edeceği mutlak sayılan mevcut bir delil toplanmadan düzenlenen, Önödemeye veya uzlaşmaya tâbi olduğu soruşturma dosyasından açıkça anlaşılan işlerde önödeme veya uzlaşma usulü uygulanmaksızın düzenlenen, iddianamenin Cumhuriyet Başsavcılığına iadesine karar verilir.
Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 174/3. Fıkrasına Göre: “(3) En geç birinci fıkrada belirtilen süre sonunda iade edilmeyen iddianame kabul edilmiş sayılır.“
Bazı durumlarda mahkeme 15 günlük sürede bir değerlendirme yapmaz ise iddianame kabul edilmiş sayılmaktadır.
İddianamenin Değerlendirilmesi Sonrası Açılışın Sonuçları Nedir?
İddianamenin değerlendirilmesi sonrası açılış, ceza davasında kritik bir aşamadır. Tarafların, açılışta etkili bir şekilde delil sunmaları, mahkemeye güçlü bir başlangıç yapmalarını sağlar. Bu süreç, hukuki terminolojiye hakimiyet, güçlü delillerin sunumu ve stratejik bir yaklaşım gerektirir. Bu nedenle sürecin titizlikle takip edilmesi tarafların mağdur olmaması adına oldukça önemlidir.
Daha fazla makale için tıklayınız.
Savcılık Soruşturma Dosyasında Gizlilik Kararı Nedir ? Gizlilik Kararına Nasıl İtiraz Edilir ?
