İçerikte Neler Var?
Boşanmada Mal Rejimi Davası Mal Rejiminin Tasfiyesi, Katılma Payı ve Katkı Payı Alacağı 2024 Nedir?
Eşler arasındaki mal rejimlerine ilişkin kurallar 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 202-281. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Eşler evlenmeden önce veya sonra kanunda yazılı ve yasal olarak düzenlenmiş mal rejimlerinden birini seçebilirler.
Eşler arasında yasal olan mal rejimi türü edinilmiş mallara katılma rejimidir. Evlenmeden önce ya da sonra bir seçim yapılmamış ise edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olur. Yeni Medeni kanunun yürürlük tarihinden (01.01.2002) itibaren eşler bir yıl içinde başka rejim seçmedilerse yasal rejim edinilmiş mallara katılma rejimidir.
Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Mal Rejimleri Nedir?
4721 sayılı yeni Türk Medeni Kanunu 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe girmiş ve mal rejimlerine dair birtakım yeni düzenlemeler getirmiştir. Bu düzenlemeler yapılırken ülkenin değişen sosyal ve ekonomik özellikleri esas alınmış, ailenin üstün yararı ilkesi korunmak hedeflenmiştir. Bu kanuna göre tanımlanmış 4 temel mal rejimi vardır.
- Edinilmiş mallara katılma rejimi (TMK mad. 202/I)
- Mal ayrılığı
- Paylaşmalı Mal Ayrılığı
- Mal ortaklığı
Boşanma Sonrası Hangi Mallar Paylaşılır?
Boşanma davasında mal paylaşımı edinilmiş malvarlığının paylaşılmasıdır; her eşin evlilik boyunca karşılığını vererek edindiği mal (ortak değerler), evliliğin bitmesi halinde eşler arasında paylaşılır.
TMK m. 219 metnine göre;
“Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği değerlerdir.”
Edinilmiş Mallar Nedir?
TMK m. 219 örnekleme yöntemi ile edinilmiş (paylaşıma tabi) mallar şöyledir;
- Çalışmasının karşılığında edinilmiş eşyalar,
- SGK ve benzeri kurumlardan yapılan ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel malların gelirleri,
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler,
- Şirket hisselerinden edinilen (veya edinilecek) kar payı veya şirketin kar payı vermek yerine yaptığı yatırımlar,
- Maaş veya çalışma karşılığı edinilen parayla alınan şeyler,
- Maaştan biriktirilen para,
- Evlilik birliği içerisinde alınan otomobil vs.,
- Evlilik birliği içerisinde alınan taşınmazlar (gayrimenkuller),
- Prim, bahşiş, ikramiye,vizite ücreti,
- Yaratılan eserlerden kazanılan para,
- Yüklenici sıfatıyla faaliyet sonunda sağlanan kazanç,
- İşsizlik maaşı,
- SGK ödemeleri,
- Kıdem tazminatı,
- Kişisel eşya olan bir gayrimenkulün kira geliri. Bu noktada, kişisel mal gelirinin harcanmamış olduğu, tasarruf edildiği kanıtlanmalıdır.
- Bankada kişisel eşya olan bir paranın durduğu vadeli mevzuatın getirdiği faiz,
- Kişisel eşya sayesinde elde edilen para,
- Edinilmiş malların satışından kazanılan parayla elde edilen şeyler (ikame değerler),
- Ölünceye kadar bakma sözleşmesi karşılığı edinilen şeyler,
- Ödüller,
- Emeklilik ikramiyesi,
- Bireysel emeklilik (primleri edinilmiş mallardan ödenmişse).
- Taksitli alışverişlerde evlilik boyunca ödenen taksit karşılığı pay talep edilebilir.
- Taksitle alınan bir eşyanın taksiti boşanmadan sonraki zamanlara kadar uzamış olsa bile diğer eşin bu eşya üzerinde bir kısım hakkı bulunmaktadır.
Kişisel Mal Nedir?
Boşanmada mal paylaşımı kapsamında kişisel mallar evliliğin bitmesi halinde paylaşmaya tabi olmayan mallardır. Bunlar;
- Eşlerden sadece bir tanesinin kişisel olarak kullandığı kendi eşyaları,
- Evlilik öncesinde eşlerden birine ait bulunan şeyler,
- Evlilik sırasında miras kalan şeyler,
- Evlilik sırasında başka bir şekilde karşılıksız (bedel ödemeksizin) kazanılan değerler,
- Manevi tazminat alacakları,
- Kişisel malların yerine geçen değerlerdir.
Mal Rejimi Davası Boşanmayla Birlikte Açılır Mı?
Mal rejiminin tasfiye edilebilmesi için boşanma davasının sonuçlanması bir ön koşuldur. Uygulamada boşanma davası ile birlikte mal rejiminin tasfiyesine yönelik taleplerde de bulunulduğu görülmektedir. Yapılan talep karşısında mahkeme mal rejiminin tasfiyesi davasını boşanma davasından ayırdıktan sonra boşanma davasını mal rejiminin tasfiyesi için bekletici mesele yapacaktır. Bekletici mesele yapılmasından anlaşılması gereken mal rejimi tasfiyesinin boşanma dava sonucunu bekleyecek ve o sonuçlandıktan sonra görülecek olmasıdır. İşbu durum karşısında yasal mal rejimi davalarının boşanma davalarından ayrı olarak açılması hukuken daha uygun olacaktır.
Artık Değer Nedir?
Artık değer konusu Türk Medeni Kanunu’nun 231. Maddesinde yer almaktadır; “Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır. Değer eksilmesi göz önüne alınmaz.”
Katılma Alacağı Nedir?
Mal rejimi tasfiyesi sonucu ortaya çıkan alacağa katılma alacağı diyoruz. Kanundaki tanıma göre; eklenecek değerlerden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere, eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden, bu mallara ilişkin borçlar çıktıktan sonra kalan artık değerin yarısı üzerindeki diğer eşin alacak hakkına katılma alacağı denir.
Denkleştirme Nedir?
Denkleştirme, katılma alacağının hesaplanabilmesi için yapılması gereken işlemlerden biridir. Eşlerden birinin kişisel malı ile edinilmiş malının karıştığı halde buradaki karışmayı ayırma işlemine denkleştirme denilir.
Türk Medeni Kanunu madde 230’da denkleştirme düzenlenmiştir. Buna göre;
“Bir eşin kişisel mallara ilişkin borçları edinilmiş mallardan veya edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallarından ödenmiş ise, tasfiye sırasında denkleştirme istenebilir.“
Her borç, ilişkin bulunduğu mal kesimini yükümlülük altına sokar. Hangi kesime ait olduğu anlaşılamayan borç, edinilmiş mal sayılır. Bir mal kesiminden diğer kesimdeki malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına katkıda bulunulmuşsa, değer artması veya azalması durumunda denkleştirme, katkı oranına ve malın tasfiye zamanındaki değerine veya mal daha önce elden çıkarılmışsa hakkaniyete göre yapılır.
Diğer Eşte Kalan Malın İadesi Talep Edilir Mi?
TMK madde 226 gereği; “Her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alabilir. Tasfiye sırasında, paylı mülkiyete konu bir mal varsa, eşlerden biri kanunda öngörülen olanaklardan yararlanabileceği gibi, daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin payını ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesini isteyebilir. “
Mal Rejiminin Tasfiyesinde Şirketlerin Durumu Nedir?
Şirket edinilmiş mal ise; şirketin değerlemesi yapılır, bulunan değer hesaplamaya dahil edilir.
Şirket kişisel mal ise; kar payı ve sermaye artışı gibi kavramlar hesaplamada önem kazanmaktadır. Kar payı kişisel malın geliri olduğu için tasfiyede hesaba katılır. Bunun dışında sermaye artışları da kural olarak tasfiye sürecinde hesaba katılır.
Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Mal Rejimi Davası Açılır Mı?
Anlaşmalı boşanma davasında eşler mal paylaşımını yapabilirler. Bu halde eşlerin imzalayacağı sözleşmede mal paylaşımının yapıldığına veya nasıl yapılacağına ilişkin hüküm yer alır. Eğer böyle bir paylaşım hükmü yoksa ve feragat da edilmemişse anlaşmalı boşanmadan sonra mal paylaşımı davası açılabilir.
Boşanma Davası Açılmadan Önce Satılan Mallar Paylaşıma Dahil Edilir Mi?
Boşanma davasından önce muvazaalı olarak mallar elden çıkarılmış olabilir. Bu husus gözetilerek mahkemece dava tarihinden geriye dönük 1 yıl içerisideki satışlar hiç yapılmamış gibi mal paylaşımına dahil edilir. Bu malların değerini hakim hakkaniyet ilkesine göre belirler ve diğer eşin alacağı tespit edilir.
Evlilik Sözleşmesi Nedir?
Eşler evlilik öncesi sözleşme veya evlilik sonrası imzalayacakları mal rejimi sözleşmesiyle;
Bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara (ortak değerler) dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin, ve kişisel malların gelirlerinin kişisel mal sayılacağını, dolayısıyla evliliğin bitmesi halinde paylaşıma tabi olmayacağını kararlaştırabilirler. Örnek vermek gerekirse bir taşınmazın kira gelirini paylaşıma dahil etmeyebilirler.
Değer Artış Payı Alacağı Nedir?
TMK madde 227’de düzenlenmiştir. Maddeye göre; “Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur ve bu alacak o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olması halinde katkının başlangıçtaki değeri esas alınır.”
Mal Rejimi Davalarında İhtiyati Tedbir Kararı Nasıl Alınır?
Boşanma aşamasında olan eşlerin açtığı mal paylaşımı davasında eşler, elindeki malları çıkarmak ve üçüncü kişilere satışını önlemek amacıyla malların üzerine tedbir kararı konulmasını talep edebilir. Buna ilişkin Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 389. Maddesinde açıkça belirtilerek; “Mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da tamamen imkânsız hâle geleceğinden veya gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hâllerinde, uyuşmazlık konusu hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebilir.”
Mahkeme tarafından verilen ihtiyati tedbir kararı, geçici bir koruma olup mal paylaşımına ilişkin dava sonlanıncaya kadar geçerlidir. Böylelikle mal paylaşımına ilişkin davaya konu olan konut ya da arsa üzerine tapudan şerh konulmasını, araca ilişkin trafik kayıtlarında şerh ve bankadaki para üzerine bloke edilmesine yönelik verilen kararlar ile uyuşmazlığa konu olan mallarda tedbir alınmaktadır.
Mal Rejimi Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Mal paylaşımı davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Aile Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemelerinin aile mahkemesi sıfatıyla görevli olacağı kabul edilmelidir. Yetkili mahkeme ise Türk Medeni Kanunumuzun 214. maddesinde belirtilmiş olduğu üzere:
1. Mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölenin son yerleşim yeri mahkemesi,
2. Boşanmaya, evliliğin iptaline veya hâkim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda, bu davalarda yetkili olan mahkeme,
3. Diğer durumlarda davalı eşin yerleşim yeri mahkemesidir.
Mal Rejimi Davası Süresi (Zaman Aşımı) Nedir?
Mal paylaşımı davası, belli bir süreye tabi olarak açılacak olan davadır. Mal paylaşımı davası, boşanma davası sona ermeden karara çıkmayacaktır. Boşanma davasının sona ermesi ve taraflar adına boşanma kararı verilmesi halinde mal rejimi davasına devam edilecektir. Mal paylaşımı davası, boşanma kararının kesinleşmesi tarihinden itibaren 10 yıllık süreye tabidir. 10 yıllık süre sonunda açılan mal paylaşımı davası zamanaşımı nedeniyle reddedilecektir.
Boşanmada Mal Rejimi Dilekçesi Nasıl Olmalıdır?
Dilekçe, hukuka uygun ve tam, eksiksiz olmalıdır. Mal rejimi davası dilekçesinde tarafların görüldüğü boşanma dosyasının numarası, kararı ve mal paylaşımına konu olacak malların belirtilmesi gerekmektedir. Davacı, dilekçesinde davaya konu değerini de harç için belirtmelidir.Ancak bu alanda uzman bir boşanma avukatıyla sürecin yürütülmesi hak kaybı olmaması adına oldukça önemlidir.
Medeni Kanun Mal Rejimine Dair Hükümler Nedir?
Madde 202- Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır.
Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirlenen diğer rejimlerden birini kabul edebilirler.
Madde 203- Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden önce veya sonra yapılabilir. Taraflar, istedikleri mal rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilirler.
Madde 204- Mal rejimi sözleşmesi, ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilir.
Küçükler ile kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızasını almak zorundadırlar.
Madde 205- Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler.
Mal rejimi sözleşmesinin taraflarca ve gerektiğinde yasal temsilcilerince imzalanması zorunludur.
Madde 218- Edinilmiş mallara katılma rejimi, edinilmiş mallar ile eşlerden her birinin kişisel mallarını kapsar.
Madde 219- Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir.
Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:
1. Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
4. Kişisel mallarının gelirleri,
5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler.
Madde 220- Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır:
1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
3. Manevî tazminat alacakları,
4. Kişisel mallar yerine geçen değerler.
Madde 242- Mal ayrılığı rejiminde eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur.
Madde 243- İspat, borçlardan sorumluluk ve paylı mülkün özgülenmesi konularında paylaşmalı mal ayrılığı rejimine ilişkin hükümler uygulanır.
Madde 244- Eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur.
Madde 245- Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür.
Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır.
Daha fazla makale için tıklayınız.
Ön İnceleme Duruşması (Güncel 2024) Nedir?
Boşanmada Düğünde Takılan Altınlar (Takılar) Kime Aittir?
