İştirak Nafakası Nedir? İştirak Nafakası Nasıl Hesaplanır?
İştirak nafakası ;butlan, ayrılık ya da boşanma sonucunda velayet hakkı kendisine bırakılmamış olan eşin, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine mali gücü oranında katılmasıdır. Kanuni dayanak olarak da TMK md.182/2 uyarınca; “velayet hakkı kendisine verilmeyen eş mali gücü nispetinde çocuğun bakım ve eğitim harcamalarına katılmak zorundadır.”
İştirak Nafakasını Kimler Talep Edebilir?
Türk Medeni Kanunu’nda velayeti alacak olan ebeveyn yanında iştirak nafakasını talep edebilecek olan diğer kişileri de sıralamıştır. Türk Medeni Kanunu’nun 329. maddesine göre iştirak nafakası talep edecek olanlar;
- Küçüğe fiilen bakan ana veya baba,
- Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçük için gereken hallerde, vasi ya da kayyım tarafından,
- Ayırt etme gücüne sahip olan küçük de nafaka davası açabilir.
- Boşanma davası devam ederken velayeti alacak olan ebeveyn tarafından talep edilmese dahi hakim, karşı tarafın mali gücü oranında iştirak nafakasına hükmedilebilir.
İştirak Nafakası Hesaplaması Nasıl Yapılır?
İştirak nafakası hesaplama, hakimin takdir edeceği bir durumda hakim gerektiği takdirde bilirkişi görüşü alabilmektedir. Hakim nafakaya hükmederken çeşitli kriterleri değerlendirmektedir. Bu kriterler hakime nafaka miktarı tayini konusunda yol göstermektedir. Hakim nafaka miktarına hükmederken;
- Tarafların ekonomik durumu,
- Kaç müşterek çocuk olduğu,
- Çocuğun yaşı,
- Eşin/çocukların yeme içme vegiyim masrafları,
- Çocukların eğitim giderleri,
- Eşin/çocukların varsa kira giderleri,
- Faturalar ve sabit gideler,
- Tarafların meslekleri,
- Tarafların gelirleri,
- Ulaşım giderleri,
- Tarafların borçları,
- Sağlık giderleri,
- Tarafların teknoloji giderleri,
Hakimin nafaka miktarını hesaplarken dikkate alacağı hususlar belli olmakla beraber tedbir nafakası hesaplaması, iştirak nafaka hesaplama, yoksulluk nafakası hesaplama ayrımlarına göre farklı kriterlerin göz önüne alınması gerekmektedir.
İştirak Nafakasına İlişkin Davalar Hangi Mahkemede Görülür?
İştirak nafakası Aile Mahkemesinde görülmektedir. Aile mahkemesinin bulunmadığı ilçelerde bu davalar Aile Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülerek karara bağlanacaktır.
İştirak nafakası boşanma davası içerisinde talep edildiği halde yetkili mahkeme boşanma davasının görüldüğü Aile Mahkemesi olacaktır. Eğer iştirak nafakası çocuğun velayetini elinde bulunduran tarafça sonradan dava açılarak talep edilecekse yetkili mahkeme; nafaka alacaklısının, davalının veya iştirak nafakası istenilen küçüğün yerleşim yeri mahkemesidir.
İştirak Nafakası Davasında Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
İştirak nafakası, çocuk ergin oluncaya kadar her zaman istenebilir. İştirak nafakası, Borçlar Kanunu md.126/2’ye göre, beş yıllık zamanaşımına tabidir. Nafaka alacaklısı, takip yapmaz veya nafaka borçlusunu temerrüde düşürmezse, nafaka davaları beş yıllık zamanaşımına tabi olduğundan, nafaka alacaklısı beş yıldan geriye olan ve tahakkuk eden nafakaları talep edemez. Beş yıllık zamanaşımının başlangıç tarihi, iştirak nafakasının tahakkuk ettiği aydır.
Mahkeme ilamları ile ilam hükmündeki diğer kararlar son işlem tarihinden itibaren 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Yani bu ilam dayanak alınarak işlem yapılamaz. (İİK m.39/1 BK m. 146)
18 Yaşından Büyük Öğrenci Çocuklar Nafaka İsteyebilir Mi?
Eğer çocuk erginse öğrenci de olsa “İştirak Nafakası” değil, “Yardım Nafakası” Talep Edebilecektir.
İştirak Nafakası Hangi Hallerde ve Ne Zaman Kesilir?
İştirak nafakası aşağıdaki hallerde kesilir:
- Nafaka borçlusunun ölmesi,
- Çocuğun ergin olduktan sonra eğitim hayatına devam etmemesi,
- Çocuğun evlenmesi,
Nafaka Artırım Davası Nedir?
Çocuğun velayeti kendisine verilmiş olan taraf ona bakmak, onu beslemek ve barındırmak yükümlüdür. Velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine mali gücü oranında katılması gerekir. (TMK 1282/2. madde) Eşlerin mali gücü nafaka miktarının tayin edilmesinde önemlidir. Hükmünden yola çıkılarak nafaka ödeyen kişinin maddi durumunda iyileşme olması halinde ve nafaka alacaklısının maddi durumunun kötüleşmesi halinde nafaka davasının açılması söz konusudur. Nafaka artırım talebinin hakim tarafından göz önüne alınabilmesi için bazı şartlar aranmaktadır:
- Nafaka alacaklısının ihtiyaçlarının artması,
- Mevcut nafakanın giderleri karşılayamaması,
- Nafaka borçlusunun ekonomik gücünde önemli artış olması,
TMK 176 ve 300. Maddeleri uyarınca nafaka artırım davası açacak kişiler mahkemeden nafaka miktarının ileri ki yıllardaki artış oranının belirlenmesini de talep edebilirler. Böylece taraflar tekrar dava açmak durumunda kalmazlar.
İştirak Nafakasının Ödenmemesi Halinde Ne Yapılır ?
Başlatılmış olan icra takibine rağmen tahsilat sağlanamıyorsa İcra İflas Kanunumuzun 344. maddesine göre tazyik hapsi kanun yoluna başvurulabilir.
“Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.
Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”
İştirak nafakası yükümlüsü nafakayı ödemekle mükelleftir. Nafakayı ödemediği vakit borcunu ödemesi talebiyle icra takibi başlatılmalıdır.
İcra takibi başlatıldıktan sonra icrada uygulanacak belli prosedürler uygulanarak borçlunun borcunu ödemesi için işlemler yapılmalıdır. Nafaka alacağı, 1. sıra alacaklardandır. Nafaka borçlusunun üzerine kayıtlı gayrimenkul ya da araç satışında satış parasından nafaka alacağı öncelikle ödenecektir.