Delil Tespiti Nedir? Deprem Bölgesinde Delil Tespiti Nedir?
Delil tespiti, ileride açılacak bir davada kullanılacak olan ya da görülmekte olan bir davaya henüz sunulmamış olan delillerin kaybolmasının veya ispat gücünün azalmasını önlemek maksadıyla delillerin güvence altına alınmasını sağlayan geçici hukuki tedbirdir.
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunun 400 – 406 maddeleri arasında Delil Tespiti Davası “Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri” olarak düzenlenmiştir.
Kanunun değişik maddelerinde ise aşağıdaki hususlar belirlenmiştir.
Delil Tespit Davasında Taraflar Kimdir?
Delil Tespiti Davası gerçekte bir dava olmadığından taraflar da bu dosyada davacı ve davalı statüsünde değildirler. Delil tespiti isteyen kişi, “TESPİT İSTEYEN ”, karşı taraf ise “ALEYHİNE TESPİT İSTENEN” şeklinde isimlendirilmektedir.
Delil Tespitinin Şarları Nelerdir?
Delil tespitinin şartları:
- Talepte bulunan kişinin açılmış veya açılacak davada taraf olması,
- Talebin açılmış veya açılacak dava ile ilgili olması,
- Talep konusu delilin incelenme sırasının henüz gelmemiş olması,
- Talepte bulunanın hukuki yararının olması.
Delil Tespiti Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
HMK 401. Maddesinde gösterildiği üzere “Henüz dava açılmamış olan hâllerde delil tespiti, esas hakkındaki davaya bakacak olan mahkemeden veya üzerinde keşif yahut bilirkişi incelemesi yapılacak olan şeyin bulunduğu veya tanık olarak dinlenilecek kişinin oturduğu yer sulh mahkemesinden istenir.”
Buna karşılık dava açıldıktan sonra yapılan her türlü delil tespiti talebi hakkında sadece davanın görülmekte olduğu mahkeme yetkili ve görevlidir.
Delil Tespiti Davası Hangi Yargılama Usulüne Tabidir?
HMK 316/1-c maddesine göre “geçici hukuki koruma” tedbiri davalarında basit yargılama usulü uygulanır.
Buna göre HMK’da belirlenen basit yargılama hukukuna uygun olarak davaların açılması ve takip edilmesi gerekmektedir.
Diğer Tarafın Yokluğunda Delil Tespiti Yapılır Mı?
Delil tespiti davasında söz konusu ispat tam ispat olmayıp yaklaşık ispattır. Mahkemede tespit şartların varlığının oluştuğuna dair kanaat oluşması yeterlidir. Talep neticesinde mahkemece uygun görülmesi halinde delil tespitinin yapılmasına karar verilir. Bu karar üzerine delillerin tespiti yapılır. Bu işlem neticesinde delillerin tespitini isteyen de aleyhine tespit istenen de delil tespitine itirazda bulunabilir. Mahkemece yapılan tespit tutanağı itiraz edilmemiş ve karşı tarafa usulüne uygun olarak tebliğ edilmişse esas davada delil olarak kullanılabilecektir.
Delil Tespitinde Yargılama Giderleri
Delil tespiti talep edenin yapmış olduğu harcamalar esas davanın giderleri arasında sayılır ve kendisi talep etmese dahi mahkemece re’ sen hüküm altına alınır. Dava neticesinde haksız çıkan taraf talep olmasa dahi yargılama giderlerini ödemekle yükümlüdür.
Ayrıca talep eden kişi kendisini bir vekille temsil ettirmiş ve onun aracılığıyla talepte bulunmuşsa karşı taraf aleyhine vekalet ücretine de hükmedilmesi gerekmektedir. Buna göre Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin ikinci bölüm birinci kısmında delil tespitine ilişkin işlemlerde de vekalet ücretine hükmedileceği belirtilmiştir.
Emsal Yargıtay Kararı
“Delil Tespiti”, 6100 sayılı Hukuk Muhameleri Kanununun 400. maddesine göre “Geçici Hukuki Koruma Tedbiri” sayılmış, yine aynı kanunun 323/1-ç maddesine göre “Yargılama Gideri” olarak sayılmıştır.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2013/17636 Esas, 2014/12548 Karar sayılı ilamında Delil Tespiti davasında yapılan masraflar yargılama gideri olarak kabul edilmiştir. Anılan kararda ” 22/03/1976 gün ve 1/1 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı gereğince delil tespit giderleri, yargılama giderlerinden olduğundan, tespit masraflarının yargılama giderleriyle birlikte kabul ve ret oranına göre hüküm altına alınması gerekir.” denilmiştir.
Değişik İş dosyasında yapılan delil tespiti giderleri, vekalet ücretleri, gönderilen ihtarname ve sair tüm giderler esas davada yargılama masrafı olarak karşı taraftan talep ve tahsil edilecektir.
Deprem Bölgesinde Delil Tespitinde Nelere Dikkat Edilmesi Gerekmektedir?
- Deprem bölgesinde ağır hasarlı yapılarda karot testine esas olmak üzere beton,demir vb. numunelerin alınması ve bu numunelerin açık adres ve ada parsel de belirterek saklanmalıdır.
- Arama kurtartmanın sona ermesinde sonra sağlam kolon ve kirişlerin ayrılması gerekmektedir.
- Beton dayanım sınıf ölçümleri yapılmalıdır. Yine mevcut mevzuat gereği bina türü kat sayısı ve inşaat alına göre örnek alınmalıdır.
- Alınan tüm karot örnekleri patpatlı(airbag) torbalarda ve kutulanarak saklanmalıdır.
- Enkazdan demir donatı, çekme dayanımı testi için bina sayısının 2 katı kadar örnek alınmalıdır.
- Enkaz kaldırılmadan önce temel ve devamı nitelindeki yapılara zarar verilmemesi gerekmektedir.
- Kolonların içindeki demir donatı miktarı,demir çapları ve kolonların ebatları ve diğer özellikler de belirlenmelidir.
- Mevcut yapıya ilişkin fotoğraf ve video kaydı yapılarak tutanağa bağlanmalıdır.
- Bina ,temel, inşaat kalitesi ve sorumululuk konusunda mevcut yıkıntılardan örnek alınmalı ve ön teknik değerlendirme noktasında bilirkişi raporu alınmalıdır.
- Bina daha önce güçlendirildi mi tespit edilmelidir.
- Binada tadilat yapılmış mı tespit edilmelidir.
- Binaya ilişkin riskli bina ya da başka bir tutanak var mı tespit edilmelidir.
- Bilirkişi heyetinde; mimar, jeoloji ve inşaat mühendisleri ile ilgisine göre diğer uzmanlar olmalıdır.
- Yapı ruhsatı, yapı kullanım belgesi, mimari ve statik projelerin gecikmeksizin ilgili belediyelerden, yapı sahiplerinden ve yapı denetim firmasından temin edilerek bilirkişi heyetine tevdi edilmelidir.
- Cumhuriyet savcısı nezaretinde bilirkişiler eşliğinde olay yeri tespit işlemlerinin yapılması ve tutanağa bağlanması netisinde dosya içerisine alınmalıdır.
Hangi Şehirlerde Deprem Oldu?
Depremin etkilediği 10 şehir; Kahramanmaraş, Hatay, Malatya, Gaziantep, Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Kilis, Adana ve Osmaniye
Avukatın Önemi Nedir?
Delil tespiti davaları esas davadaki iddiaların maddi vakaları delil tespiti dosyası ile belirlenmiş olacağından davanın usulünce açılması ve takip edilmesi büyük önem arzetmektedir.
Delil tespiti davalarında avukat tutma zorunluluğu bulunmamasına rağmen dosyanın alanında uzman bir gayrimenkul avukatı tarafından takip edilmesi hak kaybına uğramamak için oldukça önemlidir.