İçerikte Neler Var?
Nafaka Artırım Davası 2025 Rehberi
Türkiye’de hayat pahalılığı ve çocukların hızla değişen ihtiyaçları, “nafaka artırım” ihtiyacını her yıl daha görünür kılıyor. Erzincan’da ya da başka bir ilde olun, boşanma sonrası hükmedilmiş yoksulluk, iştirak veya yardım nafakasının; tarafların mali durumundaki değişim ya da hakkaniyet gereği artırılması mümkündür. Türk Medeni Kanunu, özellikle TMK m.331 “durumun değişmesi” kuralıyla hakime nafakayı yeniden belirleme yetkisi verir; TMK m.176 ise yoksulluk nafakasının ödeme biçimi ve artırım/azaltımına dayanak sağlar. Davalar Aile Mahkemelerinde görülür ve yetki kuralı nafaka alacaklısını korur. (TMK m.331; TMK m.176; 4787 sayılı Kanun; TMK m.177).
Nafaka Artırım Davası Nedir? Hangi Nafakalar İçin Açılır? Hukuki Dayanak ve Temel İlkeler Nedir?
Nafaka artırım davası, hükmedilmiş nafakanın (yoksulluk, iştirak, yardım veya dava sürecindeki tedbir nafakası) yeni ekonomik ve sosyal koşullara göre yükseltilmesini istemektir. Çerçevenin omurgası üç hükümden oluşur: TMK m.175 yoksulluk nafakasını, TMK m.330–331 nafaka miktarının takdiri ve “durumun değişmesi” hâlinde yeniden belirlenmesini düzenler. Çocuk lehine iştirak nafakası (TMK m.182/2 ve m.330) çocuğun yaşı, eğitim durumu ve ebeveynlerin ödeme gücüne göre belirlenir; koşullar değişirse artırılabilir. Yoksulluk nafakası tarafların mali dengesi ve hakkaniyet ışığında artırılabilir. Yardım nafakası ve davanın devamındaki tedbir nafakası da somut koşullara göre revize edilebilir. (TMK m.175, m.182/2, m.330, m.331; TMK m.169).
Uygulamada mahkemeler, nafaka artırım miktarını belirlerken paranın alım gücü ve TÜİK’in enflasyon verilerini dikkate alır. Yargıtay kararları da uygun talep varsa nafakanın ÜFE oranında yıllık artırılmasını benimser. Bu nedenle, dilekçede “her yıl ÜFE oranında artırım” talebi stratejik öneme sahiptir. (Yargıtay 2. HD 2023/6583 E., 2024/4269 K.; 3. HD içtihat özeti).
Görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Yetki kuralı nafaka alacaklısının yerleşim yerini esas alır (TMK m.177). Erzincan’da nafaka alacaklısı olan biri için bu, Erzincan Aile Mahkemesinde dava açılabileceği anlamına gelir; ayrıca genel yetki gereği davalının yerleşim yerinde de dava açılabilir (HMK m.6). (4787 sayılı Kanun; TMK m.177; HMK m.6).
Nafaka Artırım Davasında Süreç Adımları, Görev–Yetki ve Pratik Zaman Çizelgesi
1) Hazırlık ve delil toplanması. İlk adım, nafakanın takdir edildiği günden bugüne durum değişikliğini ispatlayacak belgeleri toplamaktır: ücret bordrosu, SGK hizmet dökümü, iş değişikliği, kira/gsmt/elektrik–su faturaları, eğitim–servis–kurs giderleri, sağlık raporları gibi. Çocuk için özel okul, kurs, tedavi gibi kalemler ayrıca belgelenmelidir. HMK m.26 gereği hâkim taleple bağlıdır; bu yüzden “talep edilen tutar” ve “yıllık endeks artışı” açıkça yazılmalıdır.
2) Dava açılışı. Dava dilekçesi Aile Mahkemesine verilir. Görev: Aile Mahkemesi. Yetki: Nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi + genel yetki. Erzincan’da ikamet eden alacaklı, Erzincan Aile Mahkemesinde açabilir. (4787 sayılı Kanun; TMK m.177; HMK m.6).
3) Tensip ve ön inceleme. Mahkeme, sosyal–ekonomik durum araştırması (SEDA) ister; taraflardan belge sunmaları istenir. Taraf beyanları, yazılı deliller ve gerekirse tanık/kurum yazışmaları dosyaya girer. Çocuk için TMK m.330 gereği ihtiyaçlar önceliklidir.
4) Artış oranı ve başlangıcı. Uygulamada mahkemeler, talep varsa her yıl TÜFE/ÜFE endeksine bağlı artış belirler. Gündelik enflasyon verisi için TÜİK bültenleri dikkate alınır; örneğin Eylül 2025 TÜFE bülteni on iki aylık ortalamayı açıklar ve nafaka artırım tartışmalarında referans kabul edilir. (TÜİK bülteni Eylül 2025).
5) Hüküm ve infaz. Karar kesinleşince, yeni nafaka tutarı icra takibine konu edilebilir. Ödememe hâlinde İİK m.344 kapsamında tazyik hapsi gündeme gelebilir. (İİK m.344 açıklaması).
⚠️ İpuçları
– Dilekçede “dava tarihinden itibaren geçerli olmak üzere artırım” ve “her yıl ÜFE oranında artış” taleplerini birlikte yazın.
– Çocuk için somut giderleri (fatura, makbuz) kalem kalem koyun.
– Erzincan’da eğitim–barınma kalemlerinin piyasa rayiçlerini belgelemek, mahkemenin takdirini güçlendirir.
Nafaka Artırım Davasında Delil ve İspat Stratejileri: TÜFE/ÜFE Verisi, Gelir–Gider Seti ve Yargıtay Çizgisi Nedir?
Ekonomik veri tabanı: TÜİK’in aylık enflasyon bültenleri, nafaka artırım dosyalarının vazgeçilmezidir. Mahkemeler, paranın alım gücündeki kaybı ve 12 aylık ortalamaları dikkate alır. 2025’te açıklanan bültenler, yıllık ve on iki aylık ortalamaya ilişkin net oranlar içerir; dosyaya ilgili ayın tablosunu eklemek pratik fayda sağlar.
Yargıtay yönlendirmesi: Yargıtay, uygun talep olduğunda nafakanın gelecek yıllarda ÜFE/TÜFE oranlarında artırılmasına hükmedilmesini yerleşik olarak kabul eder. Dosyada olağanüstü bir değişiklik yoksa, önceki dengeyi koruma amacıyla endeks artışları tercih edilir. (2. HD 2024/4269; 3. HD içtihat özeti).
Belge listesi (kontrol listesi):
Ücret bordrosu, SGK hizmet dökümü, vergi/meslek kayıtları.
Kira sözleşmesi, fatura dökümleri, ulaşım–yakıt kayıtları.
Çocuk için okul ücretleri, servis–kurs–kitap–kırtasiye, sağlık–terapi giderleri.
Banka hareketleri, kredi–kart ekstresi (temel ihtiyaçlara dair).
Önceki nafaka kararı ve protokol.
Hukuki çerçeve: Talep–sonuç netliği kritik. HMK m.26 “taleple bağlılık” ilkesi gereği hâkim, istenenden fazlasına karar veremez. Dilekçede istenen yeni tutar, artış oranı ve başlangıç tarihi açık yazılmalıdır. (HMK m.26).
Özel durumlar:
Eğitim devamı: Çocuk ergin olsa bile eğitim sürüyorsa iştirak nafakası uzayabilir; artırım taleplerinde bu durum ayrıca ispatlanır. (TMK m.182/2, m.330).
Yoksulluk nafakası: TMK m.175 yürürlüktedir; süresiz kural–politika tartışmaları olsa da değişiklik yapılmadıkça norm uygulanır. Artırım için “durum değişikliği” ve hakkaniyet temeli şarttır. (TMK m.175; TMK m.331).
Yaptırımlar, geriye dönük alacak, HAGB/erteleme etkisi ve pratik stratejiler
Ödeme yapılmazsa ne olur? Nafaka bir “geçim” alacağıdır ve özel koruma görür. Ödenmeyen nafaka için icra takibi yapılır; devam eden ihlal hâlinde İİK m.344 uyarınca 10 günden 3 aya kadar tazyik hapsi gündeme gelebilir. Tazyik hapsi para cezasına çevrilmez; borç ödendiğinde infaz kaldırılabilir. (İİK m.344; AYM değerlendirmesi; uygulama notları).
Geriye dönük farklar: Mahkemeler çoğunlukla artışı “dava tarihinden itibaren” uygular. Geçmiş dönem farkları varsa, önceki ilam ve protokole göre hesaplanıp ayrı talep edilebilir. Uygulama dosyadan dosyaya değişir; dilekçede açık talep kurmak önemlidir. (Genel HMK/TMK çerçevesi; Yargıtay eğilimi).
Strateji önerileri:
Talebi çok düşük yazmak yerine, gerekçeli ve veriye dayalı yazın. Rayiç bedelleri tablolaştırın.
“Her yıl ÜFE artışı” ve “dava tarihinden geçerli” ibarelerini ekleyin.
Çocuğun menfaati gereği yeni masrafları (ör. okul–terapi) fatura ve kurum yazılarıyla ispatlayın.
Erzincan dosyalarında, mahkemenin talep ettiği SEDA yazışmalarına hızlı yanıt verin; yerel rayiçleri (yurt, servis, kurs) resmi yazılarla teyit edin.
Nafaka Artırım Davasında Sık Sorulan Sorular Nedir?
Soru 1: Nafaka artırım davasında yetkili mahkeme neresidir?
Cevap: Görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Yetki bakımından TMK m.177 nafaka alacaklısının yerleşim yerini açıkça yetkili kılar. Bu kural, alacaklıyı korumaya dönük bir kolaylıktır. Genel yetki kuralı (HMK m.6) da ayrıca uygulanır; yani davalının yerleşim yerinde de dava açılabilir. Erzincan’da ikamet eden nafaka alacaklısı, Erzincan Aile Mahkemesinde “nafaka artırım” davası açabilir.
Soru 2: Hakim artış oranını nasıl belirler? Her zaman TÜFE/ÜFE mi uygulanır?
Cevap: Mahkeme, paranın alım gücünü, tarafların güncel gelir–gider dengesini ve TÜİK enflasyon verilerini dikkate alır. Yargıtay, uygun talep varsa nafakanın gelecek yıllar için ÜFE/TÜFE endeksi ile artırılmasını kabul etmektedir. Bu yüzden, “her yıl TÜFE/ÜFE oranında artış” talebinin dilekçede açıkça yer alması önerilir. Güncel enflasyon için TÜİK’in aylık bültenleri referanstır.
Soru 3: Gelirimin düştüğünü ispatlarsam karşı tarafın artırım talebi reddedilir mi?
Cevap: TMK m.331 “durumun değişmesi”ni esas alır. Nafaka borçlusunun gelirinde ciddi düşüş varsa artırım talebi reddedilebilir veya daha düşük artışa hükmedilebilir. Ancak çocuğun üstün yararı ve zorunlu giderleri (eğitim–sağlık vb.) önceliklidir. Belgelerle ispat şarttır: bordro, SGK kayıtları, işten ayrılış bildirimi, sağlık raporu gibi.
Soru 4: Artırılan nafaka ne zamandan itibaren geçerli olur? Geriye dönük isteyebilir miyim?
Cevap: Uygulamada artış çoğunlukla dava tarihinden itibaren uygulanır. Geçmiş dönemler için fark istediğinizde, önceki ilam/protokol ve ödemeleri dayanak gösteren ayrı hesaplamalar gerekebilir. Talebin kapsamını HMK m.26 gereği açık yazın; hâkim taleple bağlıdır.
Soru 5: Nafaka ödenmezse yaptırım nedir?
Cevap: Nafaka, icraya konulabilir; ödenmemesi halinde İİK m.344 uyarınca tazyik hapsi söz konusu olur. Bu yaptırım para cezasına çevrilmez; borç ödendiğinde tahliye mümkündür. Şikâyet sürecinde icra dosyası, tebligat ve ödenmeyen taksitlere ilişkin belgeler ibraz edilir.
Daha fazla makale için tıklayınız.
Karşı Vekalet Ücreti Avukatın Mıdır?
Boşanma Davasında Sosyal İnceleme Raporunun Velayet İçin Önemi 2025
