İçerikte Neler Var?
Boşanma Davasında Sosyal İnceleme Raporunun Velayet İçin Önemi 2025
Sosyal İnceleme Raporu, boşanma ve velayet davalarında sıkça karşılaşılan ve mahkemenin adil bir karar verebilmesi için başvurduğu bir uzman görüşüdür.
Genellikle boşanma, velayet ve kişisel ilişki kurulması gibi konularda başvurulan SİR raporu, çocuğun üstün yararını esas alarak uzmanlar tarafından hazırlanır. Bu rapor sayesinde mahkeme, tarafların sosyal ve psikolojik durumları hakkında bilimsel verilere dayalı objektif bilgilere ulaşır.Ancak raporda uzmanın görüşü yani yorumu da vardır.
Aile mahkemelerinde velayet konusunda kritik öneme sahip olan sosyal inceleme raporu velayet noktasında oldukça büyük öneme sahiptir.
Sosyal İnceleme Raporunu Kim Hazırlar?
Sosyal İnceleme Raporu Adalet Bakanlığı tarafından aile mahkemelerine atanan uzmanlar tarafından hazırlanır. Bu uzmanlar genellikle psikolojik danışmanlık ve rehberlik, psikoloji veya sosyal hizmet alanlarında eğitim almış, çocuk ve aile sorunları konusunda deneyimli kişilerden oluşur. Pedagoglar, psikologlar ve sosyal hizmet uzmanları bu sürece dahil olarak kapsamlı bir araştırma yapar. Genelde adliyede randevu ile taraflarla görüştüğü gibi tarafların ev ortamında da tespitte bulunabilirler. Velayet değişikliği davalarında bam kararları uyarınca üçlü heyetten sir raporu alınması gerekmektedir.
Uzman, çocuğun ve velayet talep eden ebeveynlerin durumlarını inceleyerek bir değerlendirme yapar. Bu değerlendirme sürecinde, çocuğun yaşı ve olgunluk seviyesi dikkate alınarak çocukla birebir görüşmeler yapılabilir.
Uzmanlar ayrıca tarafların kişisel, sosyal ve ekonomik durumlarını araştırır. Hazırlanan SİR raporu, aile mahkemesi hakimine sunularak karar verme sürecine katkı sağlar.Bu rapora karşı tarafların beyan ve itirazları için rapor taraflara tebliğ edilir.
Sosyal İnceleme (SİR) Raporu Nedir?
Sosyal inceleme raporu veya genel kullanılan adıyla SİR raporu boşanma davalarında aile mahkemesi hakimi tarafından geçici veya kalıcı velayet hakkında karar verilebilmesi için çocuğun ve ebeveynlerin durumlarını gösteren bir nevi rehber niteliğindedir. Sosyal inceleme raporu ile çocuğun fiziksel, psikolojik ve ruhsal gelişimi, nasıl bir çevrede yaşadığı ebeveynlerin ekonomik durumları gibi veriler yer alır.
Sosyal inceleme raporu düzenlemekle görevli kişi çocukla görüşmekte serbesttir. Uzman bilirkişi çocuk, anne ve baba ile görüşerek çocuğun annesinde mi yoksa babasında mı kalmasının menfaatine olacağı hususunda araştırma yapar ve bu konuda görüşünü bildirir. Hakim sosyal inceleme raporu sonucunda çocuğun hangi ebeveyni yanında kalacağı ve diğer ebeveyn ile nasıl kişisel ilişki kurulacağı ile ilgili karar verir. Bu bakımdan sosyal inceleme raporu neticesinde bilirkişi tarafından belirtilecek görüşler önemlidir.
Sosyal İnceleme Raporunda Hangi Bilgiler Yer Alır?
Sosyal inceleme raporu ile çocuğun fiziksel ve psikolojik gelişime ilişkin veriler yer alır. Ayrıca çocuğuna anne ve babasının beyanlarının alınması velayet kararının verilebilmesi için önemlidir. Sosyal inceleme raporu ile belirtilmesi gereken konular genel olarak;
- Anne ve babanın kişilik özellikleri,
- Anne ve babanın maddi durumu,
- Anne ve babanın eğitim seviyesi,
- Anne ve babanın sağlık durumu,
- Anne ve babanın sosyal durumu,
- Anne ve babanın beyanı,
- Çocuğun yaşı uygun ise beyanı,
- Boşanma süreci,
- Anne ve babanın yaşadıkları yer,
- Çocuğun halen yaşadığı yer ,
- Anne ve babanın varsa kötü alışkanlıkları,
- Çocuğun fiziksel gelişimi ile ilgili değerlendirmeler,
- Çocuğun psikolojik durumu ile ilgili bilgiler,
- Çocuğun velayeti konusunda değerlendirme ve gerekçesi.
Sir Raporuna İtiraz Edilir Mi?
Boşanma davasında müşterek çocuk varsa velayetin hangi tarafta olacağı konusu taraflar için tüm uyuşmazlıklarda daha önemli bir yerdedir. Mahkeme velayet hususunda karar verirken hazırlanan sosyal inceleme raporuyla bağlı değildir, yani rapordaki uzman kişinin görüşüne göre karar vermek zorunda değildir. Ancak raporda uzman kişinin görüşü mahkeme için verilecek velayet kararında kritik öneme sahiptir. Dolayısıyla velayet hususunda aleyhine olacak şekilde rapor hazırlanan taraf için rapora itiraz süreci hakkında bilgi sahibi olunması olası hak kayıplarının önüne geçecektir.
Öncelikle uzman kişi tarafından hazırlanan rapor taraflara tebliğ edilir. Taraflar raporu incelediklerinde raporda hukuka aykırılıklar bulunduğunu ya da itiraz etmek istedikleri diğer hususlara ilişkin itiraz hakları bulunmaktadır. SİR raporuna itiraz süresi 2 haftadır. İtirazınızda mahkemeden yeniden rapor talep edilmesini ya da mahkemenin rapora bağlı olmadan karar vermesini talep edebilirsiniz.
Raporu Hazırlarken Bir Tarafın Beyanı Alınmamışsa Ne Olur?
SİR hazırlanırken her iki tarafın beyanı ve görüşleri alınmalıdır. Aksi takdirde rapora itiraz edilebilir.Taraflardan bir tanesi mahal mahkemesi dışında ikamet ediyorsa talimat yoluyla sir raporu alınır.
Hakim Sosyal İnceleme Raporu İle Bağlı Mıdır?
SİR hükme esas alınabilir ancak zorunlu değildir. Hakim SİR aksine farklı bir hüküm kurabilir. Bunu gerekçesinde ayrıntılı olarak açıklar.
SİR’nin Yasal Dayanağı Nedir?
Sosyal İnceleme Raporu’nun (SİR) hukuki dayanağı, özellikle Türk Medeni Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde yer alır. 2003 yılında kurulan Aile Mahkemeleri Kanunu (4787 sayılı Kanun) ile birlikte, sosyal inceleme raporlarının aile mahkemelerinde kullanımı zorunlu hâle gelmiştir. Kanunun 5. maddesine göre; hâkim, gerekli gördüğü hâllerde pedagog, psikolog veya sosyal çalışmacıdan rapor alır. Ayrıca, Çocuk Koruma Kanunu başta olmak üzere, çocukların üstün yararının gözetilmesi gereken tüm davalarda SİR’nin yasal çerçevesi belirlenmiştir. Yani, SİR’nin hazırlanması tamamen mevzuata uygun, mahkeme kararlarının daha adil ve objektif şekilde verilmesi için düzenlenmiş bir uygulamadır.
SİR e-Devlet veya UYAP’ta Görünür mü?
Sosyal İnceleme Raporu (SİR) gizlilik esasına sahip önemli bir belgedir ve e-Devlet üzerinden doğrudan görünmez. Vatandaşlar veya taraf avukatları, aile mahkemesindeki dosyalarını e-Devlet ve UYAP Vatandaş Portal üzerinden inceleyebilirler; ancak SİR gibi hassas raporlar, tüm kullanıcılara açık olarak görüntülenmez. Bunun sebebi, özellikle çocukların ve tarafların gizliliğinin korunmasıdır. Sadece taraflar ve avukatları mahkemeye başvurarak dosya içinden bu raporun örneğini görebilir veya resmi yolla talep edebilir. Yani, rapor çoğu zaman yalnızca dava dosyasına ekli olarak ve kısıtlı erişimle bulunur. Genelde mahkeme kalemleri bu raporları doğrudan görebilir.
Daha fazla makale için tıklayınız.
Düğünde Takılan Altın,Para, Takı ve Ziynetler Kime Aittir?
Boşanma Aşamasında Ortak Mallara Tedbir Koydurma nedir?
